GUYANA
De Coöperatieve Republiek Guyana (Guyana) ligt aan de noordkust van Zuid-Amerika en grenst in het noorden aan de Atlantische Oceaan, in het westen aan Venezuela, in het zuiden aan Brazilië en in het oosten aan Suriname. De kustlijn is 432 km lang en de langste afstand van noord naar zuid is 720 kilometer.Aan de oceaan ligt een smalle laagliggende kustvlakte waar de meerderheid van de bevolking woont. Landinwaarts ligt een strook zand- en kleigrond en daarachter hoogland regenwoud. In het zuidwesten zijn er droge savannen. Guyana heeft een tropisch klimaat met een grote regentijd van mei tot augustus en kleine regentijd van november tot januari.
De hoogste berg is tepui (tafelberg) Roraima (2.810 m.), op het drielandenpunt tussen Guyana, Venezuela en Brazilië in de Pakaraima bergketen. Conan Doyle’s boek ‘The lost World’ is hierop geïnspireerd.
In 1519 en 1617 reisde de Britse militair Walter Raleigh door Guyana, op zoek naar het goudland El Dorado, dat hij nooit heeft gevonden. Raleigh (1553-1618) heeft een avontuurlijk leven geleid en viel uiteindelijk in ongenade, werd veroordeeld en onthoofd.
De langste rivieren zijn de Essequibo (1.010 km.) Courentyne (Corantijn, de grensrivier met Suriname) (724 km.), Berbice (595 km.) en Demerara (346 km). Shell Beach aan de oceaankust bij de grens met Venezuela is 140 km. lang en een belangrijke nestplaats voor 9 soorten zeeschildpadden.
Voor de komst van Europeanen deden de inheemsen aan landbouw, jacht en visserij. Er waren contacten over land en over zee, waarbij o.a. blaaspijpen, curare, cassave en werktuigen zoals raspen werden verhandeld.
Columbus vermeldt Guyana in 1498 op zijn derde reis naar de Amerika’s. In 1581 vestigden zich Hollanders in Pomeroon, in 1616 langs de Essequibo, 1627 in Berbice en in 1732 in Demerara. Er werden kanalen gegraven, polders aangelegd en suikerrietplantages gesticht. Slaven werden uit Afrika aangevoerd. Het gebied ten westen van de Corantijn werd in 1814 aan de Britten overgedragen en volgens een Europees vredesverdrag (1831) werden Demerara en Berbice samengevoegd tot Brits Guyana. Venezuela maakt aanspraak op de westelijke helft van Guyana (Essequibo). Het Internationaal Gerechtshof heeft de case in behandeling, maar Venezuela erkent het Gerechtshof niet… Brazilië en de V.S. steunen Guyana.
Het grensconflict met Suriname over een gebied aan de zuidoostgrens, tussen de Corantijn en de New River, is even geparkeerd en af en toe vinden diplomatieke besprekingen plaats.
Na de afschaffing van de slavernij in 1838 werden tot 1917 in India contractarbeiders geworven om op de suikerplantages te werken. India was namelijk tot 1948 een kolonie van Engeland.
In de Kanuku Mountains en Rupununi savanne werd sinds de 19e eeuw natuurrubber verzameld (balata bleeding). Balata werd gebruikt voor cricketballen en de Makushi inheemsen maakten er decoratieve figuurtjes van.
In de 20e eeuw was de Guyanese economie gebaseerd op de landbouw (rijst en Demerara suiker), bauxiet, goud, bosbouw en visserij. Sinds 1966 is Guyana onafhankelijk van Engeland en sinds 1976 lid van het Gemenebest (Commonwealth). Buitenlandse bedrijven werden genationaliseerd, maar door slecht management bouwde Guyana een grote internationale schuld op.
Tot de jaren 1960 werkten veel kinderen in de landbouw en was de capaciteit en spreiding van onderwijs onvoldoende. Tegenwoordig zijn er in het hele land basisscholen en in Georgetown is er middelbaar en hoger onderwijs. In 2017 leefde 40% van de bevolking in armoede.
Na de olievondsten rond de eeuwwisseling en het begin van de olie- en gasproductie in 2015 is de economie stormachtig gegroeid: in 2020 met 43% en in 2021 met 20%. Anno 2024 heeft het land het hoogste inkomen per hoofd op het continent, na de V.S., Canada en de Bahama’s. Suikerrietplantages maken plaats voor hotels, shopping centers en huizen. De kustvlakte is kwetsbaar voor overstromingen omdat die onder zeeniveau ligt. De betonnen seawall moet het zeewater buiten houden.
De meerderheid van de bevolking is christelijk (54%), 31% is hindoe en 7,5% moslim.
Guyana kwam internationaal in het nieuws toen op 15 november 1978 de Jonestown massamoord plaatsvond. Honderden leden van de Peoples Temple, een Noord-Aamerikaanse religieuze secte onder leiding van Jim Jones, pleegden zelfmoord of werden vermoord in een landbouw commune bij de grens met Venezuela.
Guyana heeft 809.000 inwoners en is groter dan Suriname en Frans Guyana. De hoofdstad Georgetown heeft 120.000 inwoners. De tweede stad is Linden, een mijnbouwstadje, met 30.000 inwoners. Negentig procent van de bevolking woont in de kustvlakte. De twee grootste groepen zijn East Indians (nakomelingen van contractarbeiders uit India, 45%) en Afro-Guyanezen (nakomelingen van Afrikaanse slaven, 30%). De gemengde groep is 16% en inheemsen 9% (9 verschillende volken en talen). Er zijn kleine groepen Portugese immigranten uit Madeira en andere Europeanen. Politieke partijen zijn op etnische basis samengesteld. Achter de schermen vindt strijd om de macht plaats, soms met uitbarstingen van geweld.
De officiële taal is Engels en de straattaal Guyanees creole. In Guyana zie je de Britse cultuur terug in schooluniformen, de voorliefde voor cricket, paardensport en bat and ball, werktijden van 9.00 uur tot 17.00 of 18.00 uur. Guyana lijkt cultureel gezien op Engelssprekende Caribische eilanden zoals Trinidad & Tobago en Jamaica.
In Guyana wordt er links gereden. De meeste wegen lopen van oost naar west in de kustvlakte. Er zijn 2 internationale luchthavens bij Georgetown en 90 airstrips verspreid over het binnenland. Van Georgetown is er een belangrijke noord-zuid route naar Brazilië. Over de grensrivier is er een brug en aan de Braziliaanse kant is de weg naar Boa Vista en Manaus geasfalteerd. In Guyana is een deel van de weg verhard. In de droge tijd is het stoffig, in de regentijd moet je echt een terreinwagen hebben.
Van oudsher werd er vee gehouden op de savanne in het zuiden van Guyana en 1x per jaar werden de runderen door cowboys naar de kust gedreven. In rivieren en kreken zijn doorwaadbare plaatsen te zien, waar de koeien oversteken. De rivieren zijn bevaarbaar tot de stroomversnellingen.
Guyana is voor 80% bedekt met verschillende soorten bos, savanne en mangrove en heeft een rijke biodiversiteit met veel inheemse soorten vogels, zoogdieren en reptielen. Beschermde dieren zijn o.a. de arapaima, de grootste vis ter wereld, de reuzen miereneter, reuzenotter, rotshaan (cock of the rock). In het regenwoud leven ook jaguars, tapirs, vele knaagdieren en 9 soorten apen.
De Harpy Eagle (gonini) is de grootste roofvogel van Zuid-Amerika en komt voor van Mexico tot Argentinië. De vrouwtjes (8 kg) zijn groter dan de mannetjes (4-6 kg). De lengte is 86 – 107 cm en de vleugelwijdte 176-224 cm. De gele klauwen zijn zo groot als een forse mannenhand. De rugveren zijn grijs en de borst is wit. De gonini kan luiaarden en apen uit boomtoppen grijpen en naar het nest brengen. Kleinere prooien zijn gieren, leguanen, kippen, geiten en kleine varkens. Inheemsen gebruiken de veren voor verentooien voor stamhoofden.
Naast hoogland regenwoud zijn er ook overstroomde bossen langs de rivieren. Het beroemde Smithsonian Institute uit de V.S. doet wetenschappelijk onderzoek naar de natuur in Guyana. Het regenwoud is rijk aan groenhart en andere waardevolle soorten hardhout en dan zijn er nog talloze inheemse struiken, kruiden en orchideeën.
De belangrijkste beschermde natuurgebieden zijn:
- Kaieteur National Park. 1929. 630 km2.
- Iwokrama International Centre. 1996. 3,716 km2.
- Kanashen Amerindian Protected Area. 2007. 6,486 km2.
- Kanuku Mountains Protected Area. 2011. 6,110 km2.
- Shell Beach Protected Area. 2011. 32 km2.
Bezienswaardigheden
Georgetown ligt bij de monding van de Demerara en Essequibo en en heeft een rivierhaven. Achter de Stabroek Market is een ferryhaven voor de regio. De markthal is een constructie van ijzer en staal uit 1880-1991 met een open klokketoren. In en om de hal is er een vis- en groentenmarkt; westerse en Indiase kleding zijn er te vinden, evenals medicinale kruiden en thee. Er zijn bars en restaurantjes met lokale gerechten, belegde broodjes, roti, dhal, gebakken vis en soepen. Op het marktplein staan minibussen en taxi’s. Het is een kleurrijk Caribisch geheel, waar je goed op je spullen moet letten. Ezelkarren vervoeren bouwmaterialen en vrachtjes of leveren landbouwproducten af bij de markt. In de stad ligt de kleinere Bourda Market, waar groenten, fruit, kleding, traditionele medicijnen, plasticwaren, rum en maaltijden verkrijgbaar zijn. Het Backyard Café is populair bij locals.Langs de zeekust is de Seawall (een betonnen dijk) gebouwd, omdat de stad en omgeving laag ligt. Op de Seawall ga je uitwaaien of sporten. Bij laag water zie je de modderige zeebodem, waar krabben worden gevangen en vissersboten wachten om uit te varen.
Negentiende eeuwse houten monumenten in Georgetown hebben continu onderhoud nodig. De St. George’s Anglican Cathedral is 43 meter hoog en van groenharthout gebouwd in 1899. Het is een nationaal monument met gotische glas in lood ramen. De Georgetown City Hall (1889) wordt door sommigen beschouwd als het mooiste houten gebouw in gotische bouwstijl van het hele Caribisch gebied. In Castellani House (1877) vind je de National Art Gallery en wisselende tentoonstelingen. Het Walter Roth Museum of Anthropology heeft expo’s over de Guyanese inheemsen.
Georgetown Botanical Gardens & Zoo zijn een bezoekje waard, hoewel de zoo er soms wat verwaarloosd uitziet. Maar ze hebben er jaguars, de gonini (harpy eagle), luiaards, toekans, verschillende kleine bosdieren, een tapir en bosvarkens. In de vijver zwemmen manatees (lamantijnen), grote zoogdieren die in zoet water leven en steeds hun neus boven water steken om adem te halen. In de botanische tuin zie je de Victoria Regia waterlelie met haar enorme bladeren en natuurlijk tropische planten, bromelia’s en orchideeën uit het regenwoud.
Kaieteur Falls in de Potaro river, is met 226 – 251 m. de hoogste waterval ter wereld. De inheemsen kenden de waterval al eeuwen en in 1870 werd hij ‘ontdekt’ door de Britse geoloog Barrington Brown. ‘Canoe and camp life in British Guyana’ (1876), is een spannend verslag over zijn reizen.
Vanuit Georgetown vlieg je naar de Kaieteur Falls. Van Kaieteur National Airport is het 15 minuten lopen naar de bovenzijde van de waterval. Er zijn bospaden en uitzichtpunten en je kan in het regenwoud gifkikkers, rotshanen en apen tegenkomen. De vochtige nevel is ideaal voor bromelia’s en orchideeën die op de boomstammen en takken groeien.
In de Essequibo River ligt Baganara Lodge op een eiland ten zuiden van Bartica. De kamers zijn romantisch Engels ingericht. Er staan boswandelingen en een boottochtje naar Parrot Island op het programma. Het is echt een plek om te zwemmen en relaxen en wordt vaak geboekt voor een honeymoon of familiefeesten.
Iwokrama Canopy Walkway ligt in een natuurreservaat dat door inheemsen van Surama Village wordt beheerd. Het zijn hangende bruggen en platforms op 30 meter hoogte in de boomtoppen van het regenwoud. De meeste bloemen, vruchten en dieren vind je in de boomtoppen. In de Atta Rainforest Lodge die vlakbij ligt, kan je vanuit je hangmat herten, agouti’s, powisi’s en apen spotten. Een enkele keer komt er een tapir langs! In het Iwokrama natuurreservaat kan je boswandelingen maken, picknicken en ‘s avonds kaaimannen en rivierdieren spotten. Iwokrama ligt 300 km ten zuiden van Georgetown en 130 km ten noorden van Lethem, aan de Braziliaanse grens.
Rock View Lodge ligt bij het inheemse dorp en airstrip Annai, ten zuiden van Iwokrama en ten noorden van Lethem. De lodge is vrij luxe, met warm water, enkele uren per dag electriciteit, een zwembad en uitgebreide maaltijden. Bij zonsopgang ga je birdwatchen (vogels spotten). Na het ontbijt kan je een heuvel beklimmen langs de Panorama Mountain Trail, hengelen in een visvijver, paardrijden, deelnemen aan een culinaire workshop of in je hangmat relaxen en genieten van de mooie schaduwrijke tuin. Rock View ligt in de savanne, dat is een heel andere omgeving dan het regenwoud. Het is overdag heet en ‘s avonds fris. In de droge tijd kan het stoffig zijn.
Karanamba Lodge ligt in de savanne. Wijlen Diana Mc. Turk had hier een centrum voor bescherming van de reuzenotter. Haar werk wordt voortgezet door haar familie en de lodge draagt bij aan de financiering.
Guyana biedt zowel luxe hotels in de kustvlakte als comfortabele lodges in het regenwoud en de savanne. Met eigen vervoer of een georganiseerde reis kan je een roadtrip maken naar het Amazonegebied in Brazilië en Venezuela, en als je tijd genoeg hebt, verder reizen naar het meest zuidelijke puntje van Argentinië!
$113,-
| Hoofdstad | Georgetown |
|---|---|
| Bevolking | 809.000 |
| Taal | Engels en Guyanees creole |
| Munteenheid | Guyaanse dollar |
| Visum vereist | www.visum.nl |
| Vaccinatie(s) | ja |
| Voltage | 240 V |
| Verkeer | Links rijdend verkeer |
